Een derivative instrument is een financieel instrument dat zijn waarde ontleent aan een ander effect, zoals aandelen, indexen of futures. In essentie vertegenwoordigen derivaten contractuele rechten om te profiteren van veranderingen in de waarde van de onderliggende effecten, in plaats van dat ze zelf een eigendomsbelang in de activa vertegenwoordigen. Dit maakt derivaten uniek en flexibel als het gaat om het beheren van financiële risico’s, speculatie en prijsontdekking.
Voorbeelden van derivative instruments
Een van de meest bekende voorbeelden van een derivative instrument is een optie. Een optie geeft de houder het recht (maar niet de verplichting) om een onderliggend effect te kopen (call-optie) of te verkopen (put-optie) tegen een vooraf bepaalde prijs binnen een bepaalde periode. De waarde van een optie wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder de prijsbewegingen van het onderliggende effect, de volatiliteit van de markt en de resterende looptijd van de optie. Opties bieden investeerders de mogelijkheid om te profiteren van zowel stijgende als dalende markten, afhankelijk van hun positie.
Een ander voorbeeld van een derivative instrument is een futurescontract. Een futurescontract is een bindende overeenkomst om een bepaalde hoeveelheid van een onderliggend effect te kopen of te verkopen op een vooraf bepaalde toekomstige datum tegen een vastgestelde prijs. Futurescontracten worden vaak gebruikt in verschillende markten, zoals grondstoffen, valuta’s en rentetarieven, om prijsrisico’s te beheersen en speculatieve handel mogelijk te maken. Door middel van futurescontracten kunnen handelaren anticiperen op toekomstige prijsbewegingen en winst genereren door op het juiste moment hun posities te openen of te sluiten.
Gebruik en doel van derivative instruments
Derivaten worden op grote schaal gebruikt in de financiële markten om verschillende doeleinden te bereiken. Eén belangrijk gebruik van derivaten is risicobeheer. Financiële instellingen en bedrijven maken gebruik van derivaten om zich in te dekken tegen ongunstige prijsbewegingen en zo hun financiële risico’s te beheersen. Bijvoorbeeld, een belegger die aandelen bezit en vreest voor een daling van de marktwaarde, kan ervoor kiezen om put-opties te kopen als bescherming tegen een neerwaarts marktrisico. Op deze manier kan de belegger zijn verliezen beperken als de markt daadwerkelijk daalt.
Derivaten kunnen ook worden gebruikt voor speculatieve doeleinden. Handelaren kunnen derivaten gebruiken om te profiteren van verwachte prijsbewegingen in de onderliggende effecten. Door het nemen van long-posities (bijvoorbeeld door call-opties te kopen) kunnen handelaren profiteren van stijgende markten, terwijl ze met short-posities (bijvoorbeeld door put-opties te verkopen) kunnen profiteren van dalende markten. Derivaten stellen handelaren in staat om winst te maken zonder dat ze directe eigendom van de onderliggende effecten hoeven te hebben.
Soorten derivative instruments
Derivative instruments kunnen worden onderverdeeld in verschillende categorieën, afhankelijk van hun kenmerken en functies. Een van de belangrijkste categorieën van derivaten zijn swaps. Swaps zijn contracten waarbij twee partijen overeenkomen om cashflows of rendementen uit te wisselen op basis van een bepaalde onderliggende waarde, zoals rentetarieven, valuta’s of zelfs aandelen. Het doel van swaps is meestal om risico’s te beheren of om te profiteren van rente- of valuta-arbitrage.